Program konferencji

Konferencja adresowana była w szczególności do środowisk harcerskich, instruktorów harcerskich, szkół i kręgów instruktorskich, a także do harcerzy obecnie działających w drużynach i szczepach harcerskich. Była także interesująca dla autorów książek i publikacji nie wywodzących się ze środowisk harcerskich, a także dla archiwistów i bibliotekarzy zajmujących się tematyką i historią ruchu harcerskiego. Organizatorzy chcieli pokazać jak na przestrzeni ostatnich 25 lat zmieniała się wydawnicza rzeczywistość dotycząca harcerstwa i jak wygląda ona obecnie. Rozmawialiśmy także na temat środowisk harcerskich, czy mają swoje miejsce w naszej rzeczywistości, czy mają wpływ na lokalne społeczności i czy wybitni ich przedstawiciele mogą być wzorami dla dzisiejszej młodzieży harcerskiej. Chcieliśmy także przyjrzeć się harcerskim wydawnictwom metodycznym, tym sprzed 25 lat i tym współczesnym, odpowiedzieć na pytanie czy takie wydawnictwa są potrzebne, jakim językiem pisać aby książki te były przydatne młodym instruktorom, jakie metody należy opisywać i jak to robić. Oprócz książek, rozmawialiśmy także o prasie harcerskiej. Zastanawialiśmy się czy prasa harcerska wywierała i czy obecnie ma jakiś wpływ na środowiska harcerskie i na pracę wychowawczą w drużynach. Spróbowaliśmy także spojrzeć na prasę z szerszej perspektywy: jaka jest jej rola i miejsce we współczesnym świecie, czy istnieje realne zagrożenie, że zostanie całkowicie wyparta przez Internet. O tych i innych sprawach związanych z tytułowymi wydawnictwami harcerskimi rozmawiali paneliści zaproszeni do czterech paneli dyskusyjnych prowadzonych przez specjalistów.

Program konferencji

10.00 - Otwarcie konferencji

10.15–11.45 – Panel pt. „Wydawnictwa o ruchu harcerskim”, prowadzący harcmistrz Wojciech Hausner, nauczyciel, historyk, redaktor naczelny „Krakowskiego Rocznika Historii Harcerstwa”.
Uczestnicy panelu:

• dr Stanisław Czopowicz, harcmistrz, redaktor, pracownik naukowy Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina, autor prac poświęconych dziejom i idei harcerstwa
• Marcin Kapusta, harcmistrz, historyk, pracownik pionu archiwalnego IPN O/Kraków
• dr Janusz Wojtycza, harcmistrz, historyk i pedagog, pracownik Krakowskiej Akademii im. A. Frycza Modrzewskiego, przewodniczący Komisji Historycznej ZHP Chorągwi Krakowskiej

Tezy do panelu i dyskusji:

• Jakie publikacje dotyczące całości ruchu harcerskiego, jego problemów i historii ukazały się po roku 1989; co z opracowań wcześniejszych pozostaje aktualne?
• Czy istnieje "harcerskie środowisko historyków" (wymiana myśli, koordynacja prac badawczych, więzi, instytucje)?
• Jakie znaczenie dla historiografii polskiej XX-XXI wieku mają prace o historii harcerstwa?
• Czy istnieją "białe plamy" w historii harcerstwa?
• Czy organizacja pracy i współdziałanie harcerskich historyków może prowadzić do całościowego opracowania dziejów harcerstwa?

11.45–12.00 – Przerwa kawowa

12.00–13.30 – Panel pt. „Monografie środowisk harcerskich, biografie instruktorów”, prowadzący harcmistrz Wojciech Wróblewski, socjolog, założyciel i komendant szczepu „Puszcza” w Niepołomicach (1976–1986), wiceprzewodniczący stowarzyszenia Koła Przyjaciół Harcerstwa Stowarzyszenie byłych Instruktorów, Wychowanków i Sympatyków szczepu „Puszcza”, autor monografii „Szczepowe dziedzictwo. Szczep «Puszcza» im. Kazimierza Wielkiego w Niepołomicach w latach 1976–2011”.
Uczestnicy panelu:

• Wanda Czarnota, harcmistrzyni, doktor nauk społecznych, antropolożka, pedagog, historyk, prezeska Fundacji Harcerek, autorka harcerskich biografii
• Joanna Ryba, pedagog, przewodniczka, członek założyciel stowarzyszenia „Czarna Czwórka”, redaktor naczelna książki „Czuwaj Gdynio. Wspomnienia gdyńskich harcerek i harcerzy 1928–2011”
• Lech Najbauer, harcmistrz, radca prawny, b. drużynowy 16 WDH im. Zawiszy Czarnego, redaktor portalu internetowego 16WDH i autor publikacji historycznych poświęconych tej drużynie

Tezy do panelu i dyskusji :

• Prezentacja wybranych monografii środowisk harcerskich i biografii instruktorów.
• Próba opisu harcerskiego rynku wydawniczego w przeszłości i dzisiaj.
• Zestawienie renesansu lokalności z opracowaniami dokumentującymi losy harcerskich środowisk.
• Poszukiwanie odpowiedzi na pytania: czy w dzisiejszej Polsce środowiska harcerskie stanowią istotną część lokalnych społeczności i czy dokumentowanie historii lokalnych środowisk harcerskich jest elementem programu wychowawczego harcerskich organizacji? 
• Ukazanie panteonu wybitnych postaci ruchu harcerskiego w kontekście istniejących publikacji książkowych na ich temat. Kim się chwalimy? Jakie postaci promujemy? Czy losy i postawy historycznych bohaterów mogą być i są wykorzystywane jako narzędzie pracy wychowawczej?
• Próba odpowiedzi na pytania: czy istnieje społeczne zapotrzebowanie na publikacje na temat znaczących postaci ruchu harcerskiego, czy ludzie czytają wywiady i monografie?

13.30–14.30 – Obiad

14.30–16.00 – Panel pt. „Harcerskie wydawnictwa metodyczne”, prowadzący harcmistrz Marek Gajdziński, b. redaktor „Pobudki”, autor Internetowej Kroniki 16 WDH, autor książek metodycznych, m.in. książki „Harcerski system wychowania”
Uczestnicy panelu:

• Jarosław Błoniarz, harcmistrz, b. redaktor „Pobudki”, przedstawiciel Niezależnego Wydawnictwa Harcerskiego
• Piotr Niwiński, harcmistrz, redaktor naczelny „Harcerza Rzeczypospolitej”, tłumacz książek Roberta Baden-Powella, właściciel Oficyny Wydawniczej „Text”
• Przemysław Stawicki

Tezy do panelu i dyskusji:

• Prezentacja współczesnych książek metodycznych.
• Jakich książek metodycznych brakuje, jakie elementy metody najpilniej wymagają ponownego opisania? Czego najbardziej potrzebują dziś drużynowi?
• Jakim językiem pisać książki metodyczne, by były intersujące dla młodych instruktorów w czasach, kiedy młodzież prawie niczego nie czyta? Poradniki, instrukcje, a może beletrystyka?
• Czy książka to nie przeżytek, może należy poszukać innych form przekazu metodycznego, takich jak czasopisma metodyczne, materiały multimedialne; filmy, audiobooki?
• Jak ożywić ruch wydawniczy, niezależnie od tego jakie miałyby być przyszłe formy publikacji?
• Jak sprawić aby metoda harcerska była częściej wybierana jako przedmiot prac magisterskich i doktoratów?

16.00–16.15 – Przerwa kawowa

16.15–18.00 – Panel pt. „Prasa harcerska i jej wpływ na działalność środowisk harcerskich”, prowadzący harcmistrz Marek Frąckowiak, szef Niezależnego Wydawnictwa Harcerskiego
Uczestnicy panelu:

• przewodniczka Marta Tittenbrun, redaktor naczelna „Na Tropie”, internetowego magazynu wędrowniczego ZHP
• harcmistrz Marek Gajdziński, były redaktor pisma instruktorskiego ZHR „Pobudka”
• harcmistrz Marian Miszczuk, historyk harcerstwa, znawca prasy harcerskiej
• harcmistrz Piotr Niwiński, redaktor naczelny „Harcerza Rzeczypospolitej”, internetowego pisma ruchu harcerskiego

Tezy do panelu i dyskusji:

• Dyskusja o prasie „żywej”, czyli takiej, która wywierała i wywiera realny wpływ na poglądy wychowawców i na działania środowisk harcerskich.
• Prezentacja kilku konkretnych tytułów prasowych z historii nieco odleglejszej, spełniających powyższe kryterium.
• Rozmowa o roli dzisiejszej prasy harcerskie; czy ma rację bytu, jaka być powinna, czy ma szanse na realne oddziaływanie na instruktorów i pracę środowisk?
• Przyczynek do dyskusji o roli prasy w ogóle, zwłaszcza w kontekście modnego obecnie przeciwstawiania sobie druku i Internetu, a także ogólnego debatowania o złym stanie czytelnictwa, zwłaszcza wśród młodzieży.

18.00 – Zamknięcie konferencji