26.05.2012 r. - Czy harcerstwo jest dzisiaj potrzebne społeczeństwu i Państwu Polskiemu?

Relacja z debaty na temat „Czy harcerstwo jest dzisiaj potrzebne społeczeństwu i Państwu Polskiemu?”

ZAPIS WIDEO DEBATY - obejrzyj
Broszura z zapisem debaty

Debata poświęcona harcerstwu odbyła się w ramach Forum Debaty Publicznej 26 maja 2012 roku w Pałacu Prezydenckim. Tematem debaty była odpowiedź na pytanie „Czy harcerstwo jest dzisiaj potrzebne społeczeństwu i Państwu Polskiemu?” postawione, jak stwierdził na początku prowadzący debatę red. Krzysztof Ziemiec dość zaczepnie, gdyż w harcerskim gronie uczestników i panelistów „wszyscy wiemy jaka jest odpowiedź”.
Po krótkim wstępie red. K. Ziemca, głos zabrał p. Maciek Klimczak, podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP wyrażając nadzieję na „kontrastowe” i „pokazujące pozytywne strony” odpowiedzi panelistów oraz zapraszając z góry do kontynuacji debaty w ramach kolejnych spotkań FDP.

Pierwszą część panelu rozpoczęła prof. Krystyna Szafraniec stawiając diagnozę harcerstwa na tle sytuacji współczesnej polskiej młodzieży. Zwróciła ona uwagę na kryzys organizacji młodzieżowych, na których tle harcerstwo jest organizacją bardzo specyficzną. Podkreśliła, że nie mamy tu do czynienia z kryzysem zaangażowania społecznego młodzieży, ale raczej z kryzysem organizacji, nieprzystających swoimi strukturami i modelem działania do stylu życia i działania młodzieży.

Jako druga głos zabrała dr Monika Figiel, prezes Fundacji Harcerstwa Drugiego Stulecia, poświęcając swoją wypowiedź metodzie harcerskiej. Na początku zadała pytanie o elastyczność powstałej w XIX wieku metody harcerskiej i możliwość dostosowania jej do współczesnych warunków oraz o granice tej elastyczności. Zwróciła również uwagę na trudności przed jakimi staje harcerstwo wobec indywidualizującego się społeczeństwa podkreślając zarazem ogromną rolę metody i idei harcerskiej w przełamywaniu tej tendencji. Zadała też pytanie o to, co można zrobić dla lepszego oddziaływania metody harcerskiej, zwracając uwagę na szanse leżące po stronie organizacji harcerskich, osób, które mogą swoim przykładem zmieniać wizerunek harcerstwa w sferze publicznej, oraz otoczenia harcerstwa – biznesu i instytucji państwowych.

W kolejnej części, jako pierwszy wypowiadał się prof. Andrzej Janowski, zwracając uwagę na to, czego nie uwzględnia system edukacji, a w czym może spełnić swoją rolę harcerstwo. Taką „niszę rynkową” dla harcerstwa jest zdaniem referenta kształcenie umiejętności porozumiewania się i pracy w zespole. Harcerstwo jest potrzebne społeczeństwu, o ile zajmie się tą właśnie sferą. Tezę tę poparł przykładem skautingu amerykańskiego, którego przewodnicząca Frances Hesselbein, jest zapraszana do Akademii Wojskowej Westpoint jako wykładowca kierowania zespołem.

Następnie wypowiedział się ks. Henryk Błaszczyk poruszając temat wyprowadzony z Przyrzeczenia Harcerskiego, w którym podkreślony jest prymat Boga i wychowanie w szacunku do wiary, oparte na systemie wartości, niezależnie od konkretnego wyznania. Zwrócił uwagę na ten model wychowania, który stojąc w opozycji do wychowania laickiego powinien jego zdaniem być w państwie upowszechniany.

Jako następny głos zabrał pan Zbigniew Korba, dyrektor w firmie PricewaterhouseCoopers zwracając uwagę, że harcerstwo ma znaczenie dla państwa jako dobra metoda wychowawcza. Wskazał on, że dobre wychowanie ma znaczenie dla społeczeństwa, a potem dla państwa jako instytucji które społeczeństwu służy oraz, że kształtuje ono dobrych obywateli. Podkreślił również, że działania harcerskie zasługują na większy szacunek w społeczeństwie oraz wskazał odbudowywanie tego szacunku dla wszystkich reprezentowanych w debacie organizacji i instytucji.

Ostatni w tej części wypowiedział się Ambasador RP w Pradze Jan Pastwa w zastępstwie prezydenta miasta Gdyni, Wojciecha Szczurka zwracając uwagę na cztery aspekty istnienia harcerstwa w otoczeniu instytucji publicznych:

• partnerstwo harcerstwa i instytucji samorządowych w ich zadaniach, które rodzi jednak niebezpieczeństwo zredukowania harcerstwa do tej usługowej funkcji,
• kreowanie przez harcerstwo najwartościowszych kadr dla instytucji państwowych,
• budowanie tkanki zaufania i kapitału społecznego przy środowiskach harcerskich
• oraz, co jest w tym momencie najmniej dostrzegalne, rola harcerstwa w formułowaniu a nie tylko realizowaniu programów społecznych.

Kolejną część rozpoczął pan Marek Kapuściński – prezes Procter&Gamble zaczynając od ukłonu w stronę przedstawicieli organizacji harcerskich i podziękowania za trwanie w służbie. Wskazał on służbę Polsce jako ważny element wychowania harcerskiego w całej jego historii i zadał pytanie o przygotowywanie przez harcerstwo do zadań służby Polsce przy współcześnie funkcjonującym rynku i gospodarce. Zwrócił uwagę na doświadczenia w tym zakresie skautingu zachodniego, oraz wyniki badań rynkowych, które wskazują cechy kształcone w harcerstwie jako najbardziej poszukiwane na rynku pracy. Podkreślił rolę warunków wewnętrznych i zewnętrznych dla realizacji celu harcerstwa, wskazując rozwiązania przyjmowane w biznesie i amerykańskich organizacjach non-profit.

Następny wypowiedział się pan Lech Pilawski z PKPP „Lewiatan” potwierdzając słowa prof. Andrzeja Janowskiego i wskazując wychowanie jako sferę nie zagospodarowaną przez szkołę i dom. Zwrócił on uwagę na coraz częstsze budowanie firm w oparciu o wartości, które pozwalają osiągnąć cele biznesowe, nie zaś wyłącznie zysk. Harcerstwo może jego zdaniem mieć w tym ogromny udział kształtując postawy i kompetencje przedsiębiorcze i prospołeczne, niezbędne w biznesie. Postawił również pytanie jak zwiększyć udział harcerstwa w "rynku".

Jako ostatni wypowiedział się pan Stanisław Berkieta, były prezes Citibanku oraz były przewodniczący ZHP poza granicami Kraju. Opisał on specyfikę celów i zadań tej organizacji, wskazał jej rolę w tworzeniu społeczeństwa polskiego za granicą oraz przykłady postaci wyrosłych z harcerstwa zaangażowanych w tworzenie społeczeństwa. Wskazał także problemy, z którymi boryka się ZHP pgK i podkreślił wspomnianą przez przedmówców rolę harcerskiego wychowania w kształtowaniu pracowników.

W dyskusji panelistów jako pierwsza wypowiedziała się prof. Krystyna Szafraniec stawiając pytanie o realia, w których organizacje harcerskie były najskuteczniejsze oraz o archaizmy w celach, programie i metodzie harcerskiej. Wypowiadająca się następnie dr Monika Figiel zwróciła uwagę na potrzebę diagnozy potrzeb młodzieży oraz głębokie zrozumienie świata biznesu dla działań organizacji harcerskich. Kolejny w dyskusji pan Zbigniew Korba zaprzeczył archaiczności metody harcerskiej podając przykłady zastosowań metody harcerskiej w szkoleniach dla biznesu.

Pytania z sali rozpoczęła hm. Teresa Hernik zwracając uwagę na potrzebę dotarcia z tymi wypowiedziami do osób, które nie mają świadomości roli harcerstwa oraz na problem z pozyskiwaniem funduszy na działanie organizacji harcerskich. Na pytanie odpowiedział pan Maciej Klimczak podkreślając, że debata jest częścią szerszej dyskusji, do której zaproszeni są również przedstawiciele władz wykonawczych.

Kolejne pytanie zadał hm. Rafał Bednarczyk proponując przeprowadzenie szerokiego badania wpływu harcerstwa na młodego człowieka oraz wskazując na kontekst harcerstwa – światowy skauting i ich żywe podejście do metody skautowej, której nikt tam nie uznaje za archaiczną. Redaktor Krzysztof Ziemiec odpowiedział wskazując argument o archaiczności jako figurę retoryczną w dyskusji. W sprawie badań wypowiedziała się prof. Krystyna Szafraniec zwracając uwagę na istotność rzetelnych badań.

Następny głos z sali zabrał pan Wojciech Wolski z Szarych Szeregów podkreślając rolę nauczycieli i pedagogów w wychowaniu. Kolejny wypowiedział się senator Kazimierz Wiatr wskazując na program jako element, który warto zmieniać, nie zaś metodę oraz potrzebę słuchania. Następnie głos zabrała Grażyna Broniewska, przytaczając wypowiedź hm. Stanisława Broniewskiego "Orszy", w której mówił on o liczebności Szarych Szeregów "był nas 1 procent polskiej młodzieży, ale jaki 1 procent".

Kolejna wypowiedziała się pwd. Bożena Tymuła, przedstawiając się jako czynny nauczyciel, poruszyła ona problem harcerstwa w szkołach, które nie jest doceniane i zauważane. Następnie głos zabrał hm. Adam Massalski podkreślając zależność skuteczności metody harcerskiej od ludzi – instruktorów. Przypomniał on, że w latach międzywojennych kursy instruktorskie były organizowane przez ministerstwo odpowiedzialne za edukację i podkreślił, że najistotniejsze jest kształcenie instruktorów.

W dalszej części dyskusji wypowiedział się hm. Andrzej Borowy zwracając uwagę na problem zabierania czasu instruktorów przez instytucje biznesowe. Zaapelował do instytucji biznesowych, aby uwolniły czas instruktorów harcerskich. Następna głos zabrała phm. Krystyna Małkowska-Żaba nawiązując do wypowiedzi p. Marka Kapuścińskiego. Wskazała na silne więzi na początku istnienia harcerstwa ze skautingiem brytyjskim. Zaproponowała rozważenie wznowienia kontaktów ze skautingiem brytyjskim.

Po propozycji red. Krzysztofa Ziemca by przekazać mikrofon ludziom młodym, głos zabrał pwd. Michał Działowski, drużynowy zuchowy ze Świdnicy. Podkreślił, że w środowisku lokalnym, harcerstwo może funkcjonować bez żadnych trudności i że obraz harcerstwa zależy od lokalnych liderów i ich działań. Kolejny wypowiedział się pwd. Michał Mroczek, proponując zmianę pytania postawionego w debacie na otwarte "Jakie problemy utrudniają harcerstwu działanie i rozwój?"

W ostatniej części dyskusji wypowiadali się przedstawiciele władz organizacji harcerskich. Hm. Małgorzata Sinica z ZHP zwróciła uwagę na pokazywanie roli harcerstwa językiem mediów i instytucji publicznych. Hm. Ewa Borkowska-Pastwa z ZHR podkreśliła rolę harcerstwa jako partnera rodziny w wychowaniu i wagę wypowiadania się przez wszystkie organizacje harcerskie jednym głosem na zewnątrz. Zaproponowała też wsparcie Kancelarii Prezydenta RP i świata biznesu przy tworzeniu badania na temat harcerstwa. Hm. Jarosław Sroka z SHK „Zawisza” FSE wskazał na potrzebę umowy społecznej w celu promowania harcerstwa i kształtowania jego obrazu i problemy z tym związane. Podkreślił wagę jakości działań harcerskich i życia Prawem Harcerskim, które pozwolą zbudować społeczne zaufanie. Phm. Katarzyna Verbeek z SH zwróciła uwagę na powstawanie programu harcerskiego porozumieniu z samą młodzieżą oraz wagę współpracy z otaczającymi harcerstwo instytucjami.

Po przedstawicielach organizacji krajowych głos zabrali przedstawiciele organizacji działających zagranicą. Hm. Teresa Ciecierska z ZHP pgK podkreśliła, że harcerstwo zdało wiele egzaminów przez 100 lat swojej historii i jest przygotowane do kolejnych takich egzaminów. Hm. Stefan Adamski z Harcerstwa Polskiego na Ukrainie wskazał służbę jako najważniejszy aspekt harcerstwa, zwrócił uwagę na rolę harcerstwa nie tylko w tworzeniu kadr ale budowaniu całego społeczeństwa. Phm. Maryna Jucho z Republikańskiego Społecznego Zjednoczenia "Harcerstwo" z Białorusi zwróciła uwagę na trudności odradzającej się organizacji w tym kraju. Dh. Agata Gadomska z ZHP na Litwie wskazała główne problemy ograniczające działalność tej organizacji.

Na zakończenie debaty głos zabrał ponownie p. Maciej Klimczak proponując, by nie podsumowywać tej debaty, ponieważ jest ona początkiem serii debat, które będą się odbywać dzięki współdziałaniu organizacji harcerskich i partnerów harcerstwa.

phm. Lech Pastwa, ZHR