27.06.2014 - Harcerstwo a polityka

Relacja ze spotkania w Domu Spotkań z Historią w dniu 27.06.2014 r. pt. Harcerstwo a polityka. Ostatni Prezydenci RP na Uchodźstwie.

W dniu 27.06 2014 r. w Domu Spotkań z Historią przy ul. Karowej odbyło się niezwykłe spotkanie zorganizowane przez DSH, Fundację Harcerstwa Drugiego Stulecia oraz Związek Harcerstwa Polskiego poza granicami Kraju. Bohaterami byli dwaj nieżyjący już Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie, Kazimierz Sabbat i Ryszard Kaczorowski. O ich życiu i dokonaniach, pracy i ideałach opowiadali zaproszeni goście z Londynu; córki obu Prezydentów, Pani Anna Świdlicka i Jadwiga Kaczorowska, obie działające w Związku Harcerstwa poza granicami Kraju oraz Pan Andrzej Świdlicki. Spotkanie prowadził Pan Kazimierz Stepan.

Zarówno Kazimierz Sabbat, jak i Ryszard Kaczorowski zanim zaangażowali się w politykę, zanim otrzymali zaszczytny tytuł Prezydenta RP na Uchodźstwie, byli przede wszystkim instruktorami i działaczami harcerskimi. To ideały zawarte w Prawie i Przyrzeczeniu harcerskim wyznaczały kierunki ich działalności publicznej. Praktyczne umiejętności uzyskane w drużynie harcerskiej pozwoliły Kazimierzowi Sabbatowi uratować życie po wybuchu II wojny, kiedy to ewakuował się przez Węgry do Francji.
Kazimierz Sabbat i Ryszard Kaczorowski byli harcmistrzami, a zasady pracy przyswojone w organizacji harcerskiej wcielali w życie podczas działań politycznych i społecznych. Jak podkreślał Kazimierz Stepan, w roku 1986 wybrany na stanowisko Ministra Spraw Krajowych w rządzie w Londynie, polityka w okresie powojennym w środowiskach emigracyjnych nie była „partyjna”, a polityk nie musiał identyfikować się z polityką konkretnej partii. Oczywiście harcerstwo było polityczne przez sam fakt istnienia jako organizacja, tym bardziej w Polsce, gdzie jak wiemy wszystko było „polityczne” (przyp. autorki). Powinno być jednak apartyjne. Takie stanowisko zajmował Kazimierz Sabbat. Harcerstwo było dla niego trwałą bazą do działania, drogowskazem, podstawą moralną. Pani Anna Świdnicka w bardzo rzeczowy sposób przedstawiła sylwetkę Kazimierza Sabbata, jego życiorys, osiągnięcia i postawę moralną. Owa postawa wywodziła się z harcerstwa, opartego na służbie Bogu, Polsce i bliźnim. Te trzy wyznaczniki uczyniły z Jej ojca człowieka prawego, odważnego, silnego, otwartego na potrzeby innych, doskonałego organizatora i niezłomnego patrioty. Od roku 1925, kiedy to w Mielcu wstąpił do harcerstwa, jego patriotyzm znalazł ujście w pracy w organizacji. Służbę ojczyźnie rozumiał jako miłość ojczyzny, poszanowanie języka, tradycji, historii, praca dla jej rozwoju i pomyślności jej mieszkańców, bycie ambasadorem Polski wobec innych narodów, szerzenie idei braterstwa i poszanowania bliźnich oraz pracę społeczną. Słowo „Czuwaj” zawsze oznaczało dla K. Sabbata gotowość do działania, poszukiwanie obszarów, na których można być aktywnym razem z ludźmi, którzy wyznając podobne wartości gotowi są do wspólnego realizowania postawionych celów. Wykorzystując wzory harcerskie (pracę zastępu, drużyny itd.) wciągał ludzi do pracy.

Postawa braterstwa i pluralizmu cechowała także kolejnego Prezydenta RP na Uchodźstwie, Ryszarda Kaczorowskiego, o którym niezwykle ciepło opowiadała córka, Jadwiga Kaczorowska. Urodzony w roku 1919 w Białymstoku wstąpił do harcerstwa w roku 1931, a przyrzeczenie harcerskie złożył dwa lata później. Zanim wybuchła wojna był już instruktorem harcerskim. Tak jak w przypadku poprzednika, harcerstwo stało się jego pasją i sposobem życia, zaś prawo harcerskie wyraźnym drogowskazem na przyszłość.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Białegostoku, 20 letni Kaczorowski formuje Szare Szeregi, a rok później zostaje aresztowany przez NKWD i skazany na śmierć. Wyrok zamieniono na zesłanie na Kołymę do tzw. doliny śmierci i katorżniczą pracę. Na mocy układu Sikorski-Majski trafił do Armii Andersa. Po zakończeniu wojny pozostał w Wielkiej Brytanii i tam formował polskie harcerstwo emigracyjne realizując swą pasję społeczną. W strukturach harcerstwa pełnił najważniejsze funkcje. W roku 1986 urzędujący Prezydent, Kazimierz Sabbat wyznaczył Ryszarda Kaczorowskiego swoim następcą. Trzy lata później, po nagłej śmierci K. Sabbata, objął urząd Prezydenta RP. Obydwaj Prezydenci byli harcerzami, obydwaj też w harcerskiej zasadzie braterstwa widzieli wzór dla demokracji, pluralizmu i współpracy międzynarodowej, dla obydwu misja harcerska znaczyła zmianę świata na lepszy. Ryszard Kaczorowski był tym, który dożył wolnej Polski. 20 grudnia 1990 r. zakończył działanie swojego urzędu i rządu na emigracji. Po 51 latach insygnia prezydenckie II Rzeczypospolitej wróciły do Polski. Zostały przekazane w ręce Prezydenta RP w kraju, Lecha Wałęsy.

Wystąpieniom gości towarzyszyła prezentacja zdjęć i filmu poświęconego Kazimierzowi Sabbatowi.
Na koniec oddano głos zgromadzonym na sali słuchaczom. Wielu z nich miało osobisty kontakt z bohaterami spotkania, usłyszeliśmy wzruszające wspomnienia zwykłych przelotnych spotkań czy krótkich rozmów. Pytania zadawali m.in. Ewa Borkowska-Pastwa (Przewodnicząca ZHR), Dariusz Supeł (Przewodniczący ZHP), Barbara Wachowicz (autorka licznych książek o harcerstwie), Marek Frąckowiak (z Niezależnego Wydawnictwa Harcerskiego) oraz prof. Andrzej Janowski.

Relację przygotowała Małgorzata Sobieszczak-Marciniak

Nagranie spotkania - mp3 (dzięki uprzejmości Domu Spotkań z Historią)